1 – Uyulması Gereken Şartnameler ve Yönetmelikler:
—NFC 17–102: “ESE Aktif Paratoner kullanılarak yapıların ve açık alanların yıldırıma karşı korunması.”
—Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı: “Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği” 21.08.2001 Resmi Gazete.
—TS EN 50164–1 / Nisan 2004 “Yıldırımdan Korunma Bileşenleri ( YKB ) Bölüm 1: Bağlantı bileşenleri için kurallar.”
Tesisatlar yukarıdaki Şartname, Yönetmelik ve Standartlara uygun tesis ve montajı yapılacaktır.
2 – Elektrostatik ESE Aktif Paratoner Başlık Özellikleri:
Aktif paratoner başlığı Erken Akış Uyarılı ( ESE – Early Streamer Emission ) elektrostatik aktif paratoner olmalıdır. Aktif paratoner başlığı NF C 17–102 standartlarına uygun olmalıdır. Bu standartlara uygun olduğunu ispatlayan ICMET Laboratuarı test sertifikasına sahip olmalıdır. Bu testi yapan laboratuarın NFC 17–102 standardında tarif edilen deneyleri yapmak için akreditasyon sertifikası olmalıdır.
Yıldırım akımına dayanım testi için BET laboratuarı test raporuna sahip olmalıdır.
Aktif paratoner başlığı enerjisini sadece havada oluşan elektrostatik alan yoğunluğunun değişmelerinden almalıdır.
Aktif paratoner başlığı kimyasal korozyona uğramayacak maddeden yapılmış olmalı.
ΔT tetikleme zaman üstünlüğü NF C 17–102 standartlarında belirtilen değerlere uygun olmalıdır.
Aktif paratoner başlığının sahada monte edildiği yerde test edilmesini sağlayan, aktif paratoner başlığı için özel olarak tasarlanmış orijinal test cihazına sahip olmalıdır.
Paratoner, kimyasal korozyona uğramayacak malzemeden yapılmış olacak, yağmurdan ve kötü hava koşullarından etkilenmeyecek şekilde kapalı ve kullanışlı olacaktır. Üretici firma tarafından ve T.C. Sanayi ve ticaret Bakanlığı’ndan 25 yıl çalışma garantisine sahip olacaktır. Yıldırım deşarjı esnasında aktif bölümün daha az etkilenmesini sağlayacak tertibe sahip olacaktır.
Üretici firma ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi Belgesine sahip olmalıdır.
3 – Paratoner Direği:
Paratoner direği; 2"çapında 6,0m boyunda, paratoneri emniyetle taşıyacak, her türlü hava şartlarına ve dış etkenlere karşı dayanıklı ve sağlam olacaktır. Paratoner direği yapı üstünde mümkün olan en yüksek yere tesis edilecektir. Paratoner direği 6m’den yüksekse en az üç noktadan gergi telleri ile tutturulacaktır. Çatı direği tespit kelepçeleri galvaniz çelikten yeterli kalınlıkta ve çatı tipine göre olmalıdır. Paratoner başlığı, direğe uygun bağlantı ünitesi ile bağlanacaktır.
4- İniş İletkeni:
İniş iletkeni 2x50mm² elektrolit dolu bakır olacaktır. İniş iletkeni yakınındaki bütün metal tesisat (korkuluk demiri, anten direği vs.) paratoner iniş iletkenine bağlanacaktır. Bağlantılar iniş iletkeni ile aynı malzemeden olacaktır.
İniş iletkeni mümkün olan en kısa yoldan toprağa indirilecek ve iletkene keskin bükümler yaptırılmayacaktır. İletken; düşey ve yatay yüzeyler üzerine döşendiğinde 100cm aralıklarla, düşey yüzeyler üzerine yatay biçimde döşendiğinde 50cm aralıklarla bakır iletken kroşeleri ile yüzeye tespit edilecektir. İniş iletkeninin eksiz olması gerekmektedir. Ek yapmak zorunda kalınırsa, yapılan ek yerleri termokaynakla yapılarak, mekanik veya elektrik bakımından emniyetli olması sağlanmalıdır.
5 – Yıldırım Sayacı:
Test klemensinin 10cm üzerinden bağlanabilecek, IP65 koruma sınıfına göre üretilmiş en az 2 haneli (00–99) sayma kapasitesi olan yıldırım sayacı montajı yapılacaktır. Yıldırım sayacı LCIE veya ODTÜ’den test belgeli olacaktır.
6 – Test Klemensi:
Test Klemensi, bakırdan mamul, plastik koruyucu içinde olacaktır. Test klemensi; muhafaza borusunun hemen üzerine konacaktır.
7 – Muhafaza Borusu:
İniş iletkeninin zemine indiği yerde; iniş iletkenini fiziksel darbelerden korumak için 3m boyunda 5/4’’ galvanizli borudan 250cm’lik kısmı toprak üstünde, 50cm'lik kısmı toprak altında kalacak biçimde içten izolasyonlu galvaniz muhafaza borusu konacaktır.
8 - Toprak Elektrodu:
Aktif Paratoner topraklaması, Q20mm çapında 1,5mt uzunluğunda 4 adet düşey toprak elektrodu ile yapılacaktır. Toprak elektrotları arasındaki mesafe elektrot boyunun en az iki katı olmalıdır. Gerekli topraklama geçiş direnci 4 adede kadar toprak elektrodu ile sağlanamadığı takdirde, ilave çubuk çakılarak ve toprak direnç düşürücü kimyasal kullanarak gerekli direnç değeri sağlanacaktır. Topraklama iletkenleri ve çubuklarının üst ucu en az 50cm toprak altında tesis edilecektir.
9 - Termokaynak Malzemeleri:
Topraklama altında kalan tüm bağlantı noktaları termokaynak yöntemi ile yapılacaktır. Topraklama elektrotları ile iniş iletkenleri birbirine bağlanırken bağlantılarda termokaynak kullanılacaktır.
10 – Toprak Direnç Düşürücü Kimyasal:
Topraklama direncini düşürmek için kullanılacak katkı maddesi hiçbir şekilde toprağı kirletecek kimyasal madde içermemelidir. Topraklama direncini düşürmek için kullanılacak katkı maddesi, toprağa katılan kömür vs. gibi elektrotlarla galvanik korozyon, tuz gibi asidik reaksiyon yapmamalıdır.
11 - Topraklama Geçiş Direnci:
Topraklama sonucunda 10ohmdan düşük toprak direnci elde edilecektir. Tesisat bittiğinde Aktif paratoner topraklama geçiş direnci iş bitimi kalibrasyonlu topraklama ölçüm aleti ile ehliyetli personel tarafından ölçülüp yetkili mühendisinin onayı ile raporlanacaktır. Onay verecek mühendisin Elektrik Mühendisleri Odasından topraklama konusunda uzmanlık sertifikası olacak ve bu sertifika iş bitiminde topraklama test raporu ile birlikte teslim edilecektir.
12 - Montaj Şartları:
Montaj ve demontaj yapılırken işçi sağlığı ve iş güvenliği açışından, hava koşullarına dikkat edilecek, deşarjlı havalarda çalışılmayacaktır.
Paratoner başlığı dışında kullanılacak malzemeler; TS EN 50164–1 / Nisan 2004 “Yıldırımdan Korunma Bileşenleri ( YKB ) Bölüm 1: Bağlantı bileşenleri için kurallar.” standardına uygun imal edilmiş olacaktır.
Montajı yapan firma ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi ve ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi sertifikalarına sahip olmalıdır.
